03-12-2011
01-11-2011
29-10-2011
Op Toene
Maandelijks verschijnt in maandblad Buurtvereniging “Ons Belang” Haren (aangesloten de afdeling volkstuinen) een stukje afkomstig van Lydia Becker(samen met haar man tuinder) over het wel en wee van de tuinders, teneinde op deze wijze mensen enthousiast te maken voor de moestuin, met als titel "Op Toene".
Ik heb haar toestemming het stukje op mijn weblog te plaatsen.
Ik heb haar toestemming het stukje op mijn weblog te plaatsen.
OP TOENE in NOVEMBER
Er staan weer wintergroenten op het land – boerenkool, prei, kool. Het tuinseizoen is ten einde. De bessen, bramen en frambozen zijn geplukt, tot dessert verwerkt en opgegeten, net als eerder de aardbeien. Of in een potje terechtgekomen in de vorm van jam of gelei. De bieten, peulen en bonen zijn gekookt of geblancheerd en daarna ingevroren.
Vroeger had men trouwens ook meerdere manieren om voedsel langdurig te bewaren om er later een smakelijke maaltijd van te maken.
Kruiden werden in bosjes gebonden en vaak ondersteboven op zolder te drogen gehangen. In plakjes of helften gesneden appeltjes, pruimen en tomaatjes werden op grote dienbladen uitgespreid en in de zon - soms in de oven - gedroogd. Aardappels en bieten werden ingekuild.
Men bewaarde etenswaren ook wel onder vet, in azijn (uitjes, augurken) of in alcohol (rum). Jams maakte men houdbaar met suiker.
Snijbonen, zuurkool, haring en vlees werden gezouten (gepekeld).De snijbonen werden in deze streek dan ‘zultebonen’ genoemd. Ze werden ook wel geweckt, net als sperziebonen en vrijwel alle groente en fruit (aardbeien, kersen, pruimen, peren).
Ik vroeg mij af of er nou eigenlijk verschil was tussen wecken en inmaken, omdat ik bij het begrip inmaken altijd weckpotten gebruikt zag. Gelukkig kon onze voorzitter, de heer Teuben, dat duidelijk uitleggen: “Wecken was in mijn jeugd de manier van bewaren” liet hij weten. “Wecken is het verhitten van groente of fruit in een glazen pot, voorzien van een goed sluitend glazen deksel. Tussen pot en deksel zat een elastische rubberen band (weckring). Het deksel werd met een veermechanisme op de pot gedrukt. Bij opwarmen (tot koken) ontsnapte de lucht uit de pot en ook waterdamp. Bij afkoelen daalt de druk in de pot en drukt het veermechanisme de deksel stevig op de pot waardoor een vacuümdichte afsluiting tot stand gebracht wordt. Omdat tijdens het verhitten alle bederfkiemen gedood worden en daarnaast de enzymen in de groente geïnactiveerd, is de inhoud van de pot steriel en zeer lang houdbaar. Inmaken is een bredere term voor conserveren van groente en fruit en omvat wecken, zouten, in het zuur zetten en nog meer.”
Wat er niet kon worden bewaard, werd opgegeten in het seizoen waarin het werd geoogst. Er kwam dus in de praktijk noodgedwongen toch wel vaak hetzelfde op tafel.
Ik heb, alweer een hele tijd geleden, een gesprek hierover gehad met de heer Teuben. We vroegen ons toen af: hoe deden ze dat nou vroeger, toen een groententuin niet alleen een hobby was, maar de moestuinders met hun gezinnen nog moesten leven van de opbrengst?
Dus toen onze oudste leden nog jong waren.
Hoe maakten de huisvrouwen toen de maaltijden klaar? Op welke manier wisten ze steeds weer een beetje variatie aan te brengen? Daar kwam toch best een heleboel creativiteit bij kijken.
Er stonden vroeger ook producten op de tuin die we tegenwoordig maar heel af en toe in de winkel zien: artisjokken en schorseneren (meerdere leden van onze VTV verbouwen ze nog!), pastinaak (idem), aardpeer (veel als konijnenvoer, minder vaak als groente). Maar ook (kool)raap, postelein, groenlof, snijbiet. Weet u nog wat raapsteeltjes zijn? En kardoen?
Zelf bewaar ik goede herinneringen aan de broodpap en de wentelteefjes, waarmee mijn moeder het oude brood tot een feestmaal omtoverde. Met de oorlog nog vers in het geheugen wilde ze geen voedsel verspillen.
Ze bakte ook spek uit en wij kregen dan de ‘kaantjes’ op brood. Het uitgebakken spekvet, de reuzel, werd op brood gesmeerd, maar daarbij mochten we gelukkig kiezen, want eerlijk gezegd was ik daar niet zo dol op. Mijn echtgenoot wel. Als we op vakantie waren in Zeeland namen we soms een pond reuzel mee naar huis, keurig verpakt in een vetvrij papier. Soms kregen we van mijn moeder gebakken hom en kuit op brood, met een klein snufje zout erover. Ik realiseer me ineens dat ik dat jaren niet heb gegeten.
Mijn moeder was eigenlijk geen echte keukenprinses, maar ze probeerde wel nieuwe dingen uit. Wij hadden familieleden in Indonesië wonen en mijn moeder behoorde vast bij de eerste huisvrouwen in Nederland die rijst gingen koken. Die werd dan aan de kook gebracht en daarna werd de pan in een z.g. hooikist warm gehouden tot het etenstijd was; tegen die tijd was de rijst gaar. Ik vond het echt heel lekker, maar het was zo machtig dat ik na twee of drie happen niet meer op kon. Dat kwam omdat mijn moeder, zoals veel andere Nederlandse vrouwen de rijst kookte in melk, en op het bord er nog een klontje boter en bruine suiker op deed. Wieteke van Dort heeft die Hollandse manier van rijst eten later op een grappige manier verwerkt in een liedje over een verwend Indo meisje: ‘Ik wil klappermelk met suiker, want iets anders lust ik niet!’
Even terzijde: die hooikistmethode paste ze later bij het kamperen ook toe. Alleen gebruikte ze dan in elkaar gedraaide badlakens en slaapzakken als broeikist. Het spaarde gas uit en het resultaat was altijd goed.
Ik zou eigenlijk wel eens willen weten wat u zich zelf nog herinnert van heel vroeger. Weet u nog wat uw moeder kookte? Hoe maakte ze het eten klaar in de week. Op zondag, en als het feest was?
Aan welke maaltijden bewaart u goede herinneringen? Wat vond u lekker en wat was uw lievelingskostje? Weet u het recept nog?
En maakt u nog wel eens zo’n nostalgisch recept van vroeger klaar?
Zoudt u kunnen opschrijven wat u nog weet? Het hoeft niet een prachtig vormgegeven verhaal te zijn. Het is geen opstel en u krijgt er geen cijfer voor. Maar misschien komt er met uw hulp wel weer een heleboel kennis boven van vroeger over de maaltijdbereiding in uw jeugd.
Als u mee wilt doen, kunt u uw verhaal, of korte aantekening of alleen een recept in een enveloppe doen en die deponeren in de kopijbus van het buurthuis de Mellenshorst.
Schrijft u dan wel even op de envelop: t.a.v Tuinkabouter? Dan weten ze daar dat het voor mij is.
Rond Sinterklaas haal ik dan al die enveloppen op en daar maak ik dan in het nieuwe jaar een stukje van. Dan kunt u het allemaal lezen.
Lydia Becker
28-10-2011
01-09-2011
02-08-2011
06-07-2011
Starten met een moestuin in juli?
Als eenmaal de vakantieperiode volop bezig is valt de verkoop van nieuwe groenteplantjes in het tuincentrum volledig stil. Ga deze week zeker nog eens kijken. Waarschijnlijk komt u volgende week te laat. Let wel, het is volgende week zeker nog niet te laat om diverse groenten te planten of te zaaien, maar de tuincentra houden er meestal wat vroeger mee op. Tijdens de midzomer worden de groenteplantjes zeer zeldzaam in het tuincentrum, zo heb ik de afgelopen jaren ervaren. Ook het rek met zaden wordt vanaf nu niet meer aangevuld. Er kan nog heel wat in juli en augustus, maar neem uw voorzorgen en koop nu uw plantjes en zaden. De tabel met de uiterste zaai- en plantdata voor diverse groenten kan u hierbij helpen.
Zie verder http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/starten-met-een-moestuin-in-juli/
Zie verder http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/starten-met-een-moestuin-in-juli/
Wilt u weten wat u tijdens de hoogzomer kan zaaien en planten, raadpleeg dan de tabel “zaaien en planten in juli en augustus“. Zo kunt u perfect plannen wat er op de deadline nog de grond in kan, als zaad of als plantje.
01-07-2011
11-06-2011
Op Toene
Maandelijks verschijnt in maandblad Buurtvereniging “Ons Belang” Haren (aangesloten de afdeling volkstuinen) een stukje afkomstig van Lydia Becker(samen met haar man tuinder) over het wel en wee van de tuinders, teneinde op deze wijze mensen enthousiast te maken voor de moestuin, met als titel "Op Toene".
Ik heb haar toestemming het stukje op mijn weblog te plaatsen.
Ik heb haar toestemming het stukje op mijn weblog te plaatsen.
OP TOENE in JUNI, JULI en AUGUSTUS
Zon over de velden, een heerlijk briesje en in de bosjes verderop de kraaien en de eksters die luidkeels hun aanwezigheid verraden. Warm.
Op een witte bank aan het pad voor zijn tuin zit een tevreden man over het tuincomplex te kijken. Vandaag zijn de steunhekken geplaatst waartegen later de peulen en de doperwten zullen klimmen, die al zijn opgekomen en sierlijk in lange rijen op de grond liggen te wachten. Zijn aardappels zijn ook al boven de grond, de bonenstokken staan keurig in het gelid tussen andere kaarsrechte rijen gewassen met gevarieerde groene tinten. Rode kolen bezetten al duidelijk herkenbaar een hoek van zijn landje. Weelde.
Voor de meeste tuinders is het zwaarste werk gedaan; het spitten en zwoegen met tegels, palen en stokken, het plaatsen van de kweekkasjes, het poten van de aardappels. De eerste gewassen zijn aangeslagen en de zwarte aarde wordt langzaamaan bedekt met de frisse kleur van pas opgekomen plantjes. Land vol beloften.
In het begin van het jaar nog veel modderige veldjes die in de loop van de winter overwoekerd waren met onkruid; of waar nog grote dekzeilen landbouwfolie over lagen uitgespreid. Alleen de geroutineerde tuinders hadden in de herfst en de winter hun tuinen al voorbewerkt. Vooruitzien. Visie.
Toen de fase van het spitten. Of van het ploegen, want het is niet iedereen gegeven om handmatig zijn of haar hele tuin ‘om te hebben’ vóór eind april – laten we zeggen koninginnedag – zoals we dat op de jaarvergadering hebben afgesproken. Zelf hebben wij gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een woeler in te huren. Daarmee wordt dan geen mol bedoeld of een ander kruipend schepsel in de grond, maar een persoon die met een gemotoriseerd ploegje je landje omwoelt, zodat je zelf niet hoeft te spitten. Je kon je daarvoor al opgeven tijdens de jaarvergadering begin maart.
Helaas. De man kwam weliswaar uiteindelijk opdagen, maar constateerde na enige tijd dat zijn machine niet was opgewassen tegen de zware klei en de onkruidgrassen die een stevig wortelweb hadden geweven in de bovenste aardlaag. Hij gaf er de brui aan. April was toen al begonnen. De leden die erop hadden gerekend dat hun akker aan het eind van die zaterdag zou zijn omgeploegd, zaten in zak en as. Boos. Hoe moesten ze nu op tijd klaar zijn? Manmoedig gingen ze toch maar zelf met de spade aan het werk. Maar elke dag een paar tegellengtes spitwerk zet niet echt veel zoden aan de dijk als je in korte tijd een of anderhalve are moet bewerken en je dat niet bent gewend. Uitdaging.
Sommigen kregen later toch hulp van een vriendelijke bekende. Anderen zochten een vervangende woelpersoon. En die kwam er ook.
Op een vroege zonnige avond - we zouden vanwege het mooie weer net buiten in de tuin gaan eten - hoorden wij op het tuintje van Alexander van het Woud een motorwoeler aan het werk. Omdat we er vlakbij wonen bedacht ik dat het nuttig zou zijn om even langs te gaan om te kijken of wij ook een afspraak konden maken. Fietsje gepakt en alzo gedaan. Hoop.
De woelmeneer wilde wel even eerst polshoogte nemen op ons landje, maar gelukkig zag hij het wel zitten en hij sprak de magische woorden: “maar dan moet het wel vandaag”. Terwijl wij hadden gevreesd dat het best mogelijk zou zijn dat wij op een lange wachtlijst terecht zouden komen en dat het op de dag van onze beurt dan zou regenen waardoor het weer niet door zou gaan. Maar soms zit het mee in het leven. Onder de belangstellende blikken van andere aanwezige tuinders, is onze tuin die avond lekker omgeploegd. Troost.
Het kostte wel een paar cent maar dan heb je ook wat, zoals ze hier in Grunn’n zeggen. Echtgenoot heeft inmiddels al geplant, gepoot en gezaaid. Zo kan je toch weer van je tuin genieten, zei hij. Het is weer een vreugde om erheen te gaan. Vertrouwen.
Ik ben trouwens van mening dat het hele perceel er dit jaar prachtig bij ligt. En ik ben niet de enige, heb ik gehoord. Trots!
Mooi ingedeelde lapjes grond, rechte rijen uien, prei. En aardappelen, al of niet met een gootje ertussen, waardoor de aardappelplanten eigenlijk op een soort dijkje komen te staan (echt professioneel, volgens Bolt) en op die manier een mooiere kluit jonge aardappels ontstaat, zoals bestuurslid Jantien Vrieling zei. Al een heleboel verschillende soorten en kleuren sla. Bloeiende tuinbonen. En op verscheidene tuinen ook bloemen, variërend van kleine viooltjes tot bossen margrieten. En vergeet de bloeiende bieslook niet. Langs de buitenkant opgebonden ranken van de bramen en frambozenstruiken.
Ook speelse tuinen, met takken als rijshout en kromme paadjes. Op tuin 53 van Eva Delacher is zelfs een bijenstronk opgericht, waar haar man gaten in heeft geboord zodat bijen erin kunnen kruipen. Een eenzame lupine stond prachtig geel te zijn. Er bloeiden nog vergeet-mij-nietjes toen ik er was. Die kunnen zaden leveren voor volgend jaar. Verwachting.
Of tuintje 44 van F. Aussems met een rond pleintje in het midden waar alle paadjes van buitenaf naar toe lopen. Bloemen, groenten en kruiden en bessenstruikjes gecombineerd aangeplant op decoratieve basis; hoogte-verschillen. Hier is duidelijk een poging gedaan om een eigen vorm te vinden waar orde heerst, maar ook de fantasie ruim baan heeft gekregen. Eden.
Ernaast, in de tuin van Bossinga (nr. 45), dansen kleine plastic zakjes die aan de bonenstokken waren gebonden als ballonnetjes in de wind om de vogels te verjagen; ik zag al een echte vogelverschrikker aan het andere eind van het perceel op tuintje 55. Land van OZ?
Het moge duidelijk zijn: de ene opzet is in principe niet beter dan de andere. Er zijn veel manieren om er een mooi geheel van te maken, of je nou de traditionele opzet volgt of een zelf bedachte. Het gaat om de aandacht waar mee gewerkt wordt. En de discipline. Zorgzaamheid.
Nu alle tuinen verhuurd zijn, hoeven niet meer slechts enkele enthousiaste-lingen het extra werk te doen om al die onverhuurde tuinen te onderhouden. Naast het werk op hun eigen land, welteverstaan.
We zijn blij met de nieuwe huurders. Mede dankzij hun arbeid is het Volkstuincomplex een prachtig stukje Nederland geworden, beste mensen!
En nou volhouden, hè? Want de zomer is lang en het onkruid blijft groeien. En soms hebben we gewoon geen zin, toch? Geeft niet voor een keertje. Maar dan morgen weer wel.
Hebben jullie trouwens gezien dat er bij het hek aan de ingang een aankondiging hangt voor een cursus composteren? Goed initiatief. Je wordt hier niet aan je lot overgelaten als je wel wilt, maar je weet niet hoe.
Composteren is een milieuvriendelijke vorm van recyclen, zoals je weet.
Op die manier vul je de grond weer aan die bij het wieden en oogsten in de plantwortels is blijven zitten. Anders zou er uiteindelijk maar weinig aarde overblijven.
Tenslotte:
Geniet van de zon op je bastje, de wind door je haar.
Van de geur van de aarde, vooral na een vers regenbuitje.
Over een wolkbreuk wil ik het hier niet hebben.
GROET de kikkers – kworrekworre Kwááák! Plons – plons-plons!
De bijen met hun bzzzzzzzzzzzzzZoemmmm gegons.
De fladderende vlinders van bloem tot bloem.
Zelfs de mug met zijn alarmgezoem,
De geelgerande waterkevers,
De kunstige spinnenwebbenwevers.
In de sloot de salamanders.
En op de tuin steeds weer iemand anders.
EEN PRETTIGE ZOMERTIJD ALLEMAAL!
06-04-2011
21-03-2011
20-02-2011
26-01-2011
Op Toene
Maandelijks verschijnt in maandblad Buurtvereniging “Ons Belang” Haren (aangesloten de afdeling volkstuinen) een stukje afkomstig van Lydia Becker(samen met haar man tuinder) over het wel en wee van de tuinders, teneinde op deze wijze mensen enthousiast te maken voor de moestuin, met als titel "Op Toene".
Ik heb haar toestemming het stukje op mijn weblog te plaatsen.
OP TOENE in JANUARI Het gebeurt niet elk jaar dat de velden bedekt zijn met een flink pak sneeuw die alle rommeligheid op de velden bedekt, maar we zijn er de afgelopen periode toch rijkelijk mee bedeeld geweest. Ik weet dat het in het hele land ook behoorlijk wat verkeershinder heeft veroorzaakt, maar dat mag gelukkig buiten beschouwing worden gelaten in deze stukjes. Want wat was het een prachtig gezicht, die sneeuw. Elk moment anders, afhankelijk van het tijdstip en het weer. De lucht boven het landschap was gevarieerd wit, in allerlei nuances: nu eens grijzig of blauwig, dan weer bruinig. Af en toe een beetje zonnige zalmkleur met een vleugje oranjegeel. Of effen nachtblauw met daar-tegen scherp afgetekend de zwarte silhouetten van bomen en struiken.
Vanuit ons huis heb ik een goed uitzicht over de achterliggende velden waar zich de groentetuinen van VTV Ons Belang bevinden. Ik hoef er zelfs niet voor naar buiten, wat met vrieskou, hagelbuien en sneeuwstormen erg comfortabel is. Je ziet trouwens niet echt veel activiteit. Af en toe een moedige tuinder die trek heeft in boerenkool. Of door moeder de vrouw gestuurd?
Ik ben er achter gekomen dat je niet alle boerenkoolbladen afzonderlijk in een plastic zak moet stoppen. Veel te veel werk. Koude vingers. Brr! Je kunt beter de hele stronk tegelijk uit de aarde trekken, met bladeren en al. Minder handelingen – snel weer naar huis toe, warme chocolademelk of koffie met koek! Een aanlokkelijk vooruitzicht.
“Knoerp – knoerp”, doet de sneeuw onder de voeten. Wie herinnert zich nog van vroeger de voorleesboekjes van W.G.van der Hulst, zoals Voetstapjes in de Sneeuw? “Kloek”, deed het koffiekannetje! -
Tja, als er één activiteit is waar alles bepaald wordt door het ritme van de seizoenen, dan is het wel tuinieren.
Dierensporen verraden dat het hier in de kou toch niet zo doodstil is als het lijkt in deze periode. Reeën en konijnen komen op zoek naar voedsel, dankbaar dat niet iedere tuinder kans heeft gezien om zijn landje keurig schoon te maken voor het volgende seizoen. Trekvogels vliegen in formatie over. Andere gevleugelde vriendjes weten dat er op de tuinen nog best iets van hun gading is te vinden. Hoe zou het zijn met de kikkers, de stekelbaarsjes en salamanders die diep weggedoken op de bodem van de sloot het einde van de winter afwachten? En met de mollen, de wormen, kevers en mieren in de grond; de wespen die hun warmte zoeken in de mesthoop? Hebben de egeltjes een beschut plekje kunnen vinden voor hun winterslaap? Af en toe loopt er een poes over het land, een van de vele uit de omgeving, speurend naar een verdwaalde muis die zijn holletje heeft verlaten. Of naar een vogel die zich niet snel genoeg uit de voeten kan maken. Of gewoon zomaar, omdat die poes er zin in heeft, want poezen bepalen graag zelf hun gang. Honden zie je er niet veel. Die moeten natuurlijk ook aangelijnd bij hun baas lopen, maar af en toe vergist er eentje zich.
Ik schreef het al eerder: het land ligt in de winter te wachten. Het rust uit en herstelt zich van de krachttoer om voeding te leveren aan zoveel gewassen die weer aan de mensen voedsel hebben verschaft. Als straks de kou uit de lucht is, begint het groeiproces weer opnieuw; een kans voor elke hobbyboer om gemaakte fouten van vorig jaar te herstellen. Fantastisch toch dat je in elk geval aan het begin van elk nieuw seizoen weer helemaal met een schone lei kunt beginnen?
Komende maand is al weer de jaarlijkse algemene ledenvergadering en daarmee neemt het nieuwe tuinseizoen van Ons Belang een aanvang.
Hoe zal het komende jaar zich ontwikkelen? Kunnen we meteen na de vergadering beginnen met lekker rustigjes aan ons landje om te spitten, of zullen regen, sneeuw en ijs dat vooralsnog verhinderen, zodat we dan op een later tijdstip met een enorme krachtsexplosie de verloren tijd moeten inhalen? Je kunt nog zo’n prachtig tuinplan hebben gemaakt, maar als het weer niet meewerkt, kun je behoorlijk in tijdnood komen. Beginnende tuinders hebben ook nog extra tijd nodig om zich thuis te gaan voelen op het tuinencomplex en te ontdekken bij welke buur ze het beste de kunst kunnen afkijken. Ook zin, maar nog geen tuin?
Voor in dit boekje staat het telefoonnummer van Jaap Woudsma voor informatie.
Maar hoe dan ook: we gaan er in het nieuwe jaar weer lekker met z’n allen tegenaan, hè mensen? Als de sneeuw is verdwenen.
Lydia Becker, uw Tuinkabouter
Abonneren op:
Posts (Atom)
